Fædrelandsvennen hadde sist torsdag ein liten notis nederst på side 22 der avisa ber om orsaking for å ha trykt ein tekst frå manifestet til terroristen Anders Behring Breivik. Teksten er sendt inn under pseudonym av programmedarbeidarar i NRK. Andre aviser har avvist den same teksten, medan ein høgreradikal nettstad har sleppt igjennom mange slike tekstar.
Poenget her er ikkje først og fremst at Fædrelandsvennen trykker teksten. Problemet er at dei høgreradikale meiningane som var heilt uakseptable for få år sidan, no har blitt så vanlege at vi har slutta å reagere. Dei høgreradikale nettavisene med sin hatretorikk og angrep på kvinner, homofile, venstresida og muslimar har oppnådd det dei vil, å flytte samfunnsdebatten mot høgre. Hatretorikken og konspirasjonsteoriane deira sprer seg frå sosiale media til tradisjonelle media. Det er dette Fædrelandsvennen og andre media bør ta opp og diskutere.
Etter 22. juli var haldninga at vi skulle heie fram alle stemmer. Vi måtte få grumset ut i frå krokane og fram i lyset. Då ville haldningane sprekke som trollet i sola. Men det motsette har skjedd. Du skal ikkje vere lenge på sosiale media før du ser at hatretorikken og konspirasjonsteoriane har blomstra. Har vi vore for naive? Eg etterlyser ikkje sensur, men refleksjon. Vi må slutte å snakke om at alle sider er like ille og at alle synspunkt må heiast fram for balansen si skuld. Vald er ikkje likeverdig med demokrati. Hat er ikkje likeverdig med argumentasjon. Løgn er ikkje likeverdig med fakta.
Mange ser på hatretorikken på sosiale media som uttrykk for ein frustrasjon. Men det er ikkje så enkelt. Retorikken og konspirasjonsteoriane er ofte utvikla av godt skolerte ideologer som har klare politiske mål med brodd mot venstresida, kvinner, muslimar og klimaforkjemparar. Eit omgrep som kulturmarxist blei utvikla og brukt av ytre høgre i USA for å stemple venstresida og unngå å debattere sak. Mange av strengane med hatytringar på sosiale media er starta av sentrale aktørar som fiskar etter slike reaksjonar.
Metodane som NRK har brukt, kan sikkert diskuterast. Men la oss vone at det ikkje blir hovedsaka i debatten. Temaet er for alvorleg til det. Korleis møter vi hatretorikk og konspirasjonsteoriar? Kva gjer det med samfunnsdebatten og med dei personane og gruppene som det går ut over?
Alf Holmelid
Alf Holmelid 