Category Archives: Journalistikk

Ljøstad og ytringsmangfaldet

Posted on 2020-08-30 | Legg igjen en kommentar

Redaktøren i Fædrelandsvennen, Eivind Ljøstad, skriv om ytringskulturen i Kristiansand, og om kva vi har lært av detæ overraskande valresultatet. Han har mange gode poeng om den generelle utviklinga i samfunpnet. Forskjellane aukar, og fleire lever i fattigdom i byen vår. Dei vedteknesanningane dominerer i det offentlege ordskiftet, og mange kjenner seg makteslause. Men eg saknar ein meir konkret analyse av situasjonen i Kristiansand og ei meir kritisk vurdering av kva som er avisa si rolle i den.

Når det gjeld valresultatet, så støttar eg den analysen som Vidar Udjus har presentert tidlegare – at valet delvis var eit protestval som vi også såg i ein del andre kommunar. Eg trur mange i Kristiansand kjenner på at byen er dominert av ein konsensuskultur som går tvers igjennom politikk, kultur, næringsliv og media. Som innflyttar og mangeårig opposisjonspolitikar så har eg sjølv kjent på det. I ein del situasjonar kan det vere bra, men som system  er det ekskluderande og konserverande, og bobla kan sprekke.

Ljøstad skriv blant anna: «Fædrelandsvennen er for byutvikling, men det betyr ikke at vi dermed er en del av en elite som styrer byen.» Greit nok. Men det er sjeldan avisa har vore usamd med den høgrepolitikken som har dominert byen i mange tiår. Det viktigaste er like vel mangelen på  kritisk og nyansert journalistikk også om saker som avisa støttar på leiarplass. Det er spesielt viktig for ei avis som har tilnærma monopol.

La oss ta ei sak eg har jobba mykje med – samferdselspolitikk. Fædrelandsvennen skriv spalte opp og spalte ned om vegbygging, men du skal leite lenge etter ei setning som er kritisk til dagens kompakte majoritet i desse reportasjane. Artiklane  liknar ofte på pressemeldingar frå Nye Vegar. Avisa har vel heller ikkje hatt særleg med kritisk journalistikk om store byutviklingssaker som Gartnerløkka, hamna og Kunstsiloen, samt dei stadige brota på vedtekne planar for å tekkast utbyggarar. Med den mediesituasjonen vi har i Kristiansand, blir det dermed vanskeleg å orientere seg om viktige saker for byen.

Ei anna stor sak i det siste er kommunesamanslåinga. Her var det ein offensiv majoritet som mange oppfatta at Fædrelandsvennen var ein del av. Folk i utkantane var uroa over utsiktene til sentralisering og marginalisering. Men det var lite rom for kritikk og alternative vurderingar. Her skulle det sparast pengar, og vi skulle bli meir robuste. Men det var ingen som spurde korleis vi skulle spare pengar, og ingen har sjekka om vi har utsikter til å spare pengar.

Ljøstad skriv også at det ikkje er avisa si oppgåve å forsvare makta. Det kan godt vere at det er intensjonen, men er det alltid slik? Nyleg hadde avisa eit stort oppslag om utelivsbransjen i Kristiansand.  Vi fekk presentert krava til «heile utelivsbransjen» over to sider.  Men det avisa kalla heile utelivsbransjen, var eigarane. Ingen tilsett eller representant for fagrørsla kom til ordet. Dette er berre eit av mange eksempel på at arbeidstakarsida er nedprioritert i forhold til arbeidsgivarsida. Er ikkje det å støtte opp om makta?

Så har Fædrelandsvennen valt å legge ned kommentarfeltet på nett. Det var mykje ufint der, men slike plattformer er ein viktig ventil for misnøye med makta. Ikkje alle set seg ned og skriv lesarinnlegg. Mange som kontaktar meg, seier at det er flott at eg skriv i avisa for dei orkar ikkje. Eg trur det er behov for å få tilbake ei eller anna form for debattflate som kan skape ein felles arena, og som fangar breiare og er meir redaktørstyrt enn sosiale media

Det burde ikkje vere nødvendig for ei avis å erklære at den ikkje er ein del av eliten som styrer byen, og at den ikkje forsvarar makta. Det burde lyse frå spaltene dagleg.

Alf Holmelid

Innlegget står på trykk i Fædrelandsvennen 31. august

Legg igjen en kommentar

Publisert i Ideologi - idear - verdiar, Journalistikk

Merket med , , , ,

Bilde

Ytringsfridom og ytringsrom for alle?

Open debatt i det offentlege rom er ein sentral føresetnad for eit levande demokrati. Derfor er det viktig å verne om ytringsfridomen og skape eit raust rom for meiningsutveksling. I det siste har spørsmålet om grenser for ytringsfridom og tilgang til debattarenaer fått ny aktualitet. Men denne debatten har så langt hatt ei blindsone. Vi diskuterer om ytringsrommet er i ferd med å bli innsnevra for sentrale aktørar innan media, kultur og akademia, og det er bra. Men kva med ytringsrommet for arbeidarar?

Nyleg sette regjeringa ned ein kommisjon for ytringsfridom. Den har 18 velkvalifisert medlemmar frå universitet, media, kulturliv og frie yrke, mange med leiarposisjonar. Men det er ikkje funne plass til ein einaste arbeidar. Eg har presentert denne problemstillinga for leiaren i kommisjonen, Kjersti Løken Stavrum, men ho avviser blankt at det er noko problem. Stavrum legg vekt på at medlemmane i kommisjonen representerer seg sjølv og ikkje noko spesifikk gruppe. Det er heilt greitt. Men kan ikkje arbeidarar – reinhaldspersonale, servitørar, kontorpersonale, handverkarar eller industriarbeidarar – ha kunnskap og særeigne erfaringar som er relevant for diskusjonen om ytringsfridom og god samfunnsdebatt? Er ikkje innsnevringa av ytringsrommet på mange arbeidsplassar av interesse?

For ei tid sidan hadde Fædrelandsvennen eit hovudoppslag om opningstidene for utelivsbransjen i Kristiansand. I reportasjen blei det slått fast at ein samla utelivsbransje stod bak kravet om forlenga opningstid. Men det avisa kalla ein samla utelivsbransje, var representantane for arbeidsgivarane. Ingen tilsett eller fagorganisasjon som representerer dei tilsette, var intervjua. Dei tilsette var tydeleg vis ikkje rekna som ein del av utelivsbransjen. Kanskje vi må begynne å kalle det noplattforming for at media og leiaren i Ytringsfridomskommisjonen skal sjå poenget.

Oppslaget om utelivsbransjen er ikkje eit særtilfelle. Sist haust skreiv eg eit innlegg i Fædrelandsvennen der eg trekte fram fleire eksempel på den same usynleggjeringa av arbeidsfolk og fagrørsle. I saker om  næringsliv og arbeidsliv blir ofte arbeidsgivarane intervjua utan at arbeidstakarane og deira organisasjonar får det same høve til å komme til orde. Tilsvarande prioritering ser vi når avisa skal trekkje fram ressurspersonar frå Agder. Dyktige personar med bakgrunn frå fagrørsla glimrar med sitt fråvær – slik dei gjer i Ytringsfridomskommisjonen.

Då Arendalsveka opna med partileiarduell sist veke, fekk vi presentert den årlege undersøkinga av folks tillit til dei demokratiske institusjonane våre. Undersøkinga var på mange måtar positiv. Den viser at vi har fått større tillit til regjeringa og Stortinget i koronakrisa. Men målinga viste også at det er i ferd med å utvikle seg ei farleg kløft i det norske samfunnet. Folk med låg utdanning har vesentleg mindre tillit til dei demokratiske institusjonane her i landet enn folk med høg utdanning. Harald Stanghelle som er leiar for hovudkomiteen for Arendalsveka, kallar dette eit nederlag for det norske samfunnet.

Den store tillitskløfta kan skuldast at mange med låg utdanning ikkje kjenner seg att i den offentlege samtalen som skal bygge demokratiet. Dei opplever ikkje at deira kvardag og deira problem og synspunkt er representert i det som media og makteliten viser fram og diskuterer. Deira ytringsfridom er ramma inn av lojalitetsplikt og erklæringar om tagnad, og deira tilgang til tradisjonelle plattformer for samfunnsdebatt er i praksis minimal. Både media, her representert ved Fædrelandsvennen, og Ytringsfridomskommisjonen bør ta dette inn over seg. Alternativet er ei utvikling som kan bryte ned grunnlaget for demokratiet.

Alf Holmelid

Innlegget er publisert i Fædrelandsvennen

Legg igjen en kommentar

Posted on 2020-08-17 in Demokrati og folkestyre, Fagleg politikk, Journalistikk

Merket med , , , , ,

Kulturkrig eller klassekamp

Posted on 2018-03-02 | Legg igjen en kommentar

cropped-solidarity_by_matzekNyleg blei ei ung nordlandsjente tildelt eit par prisar frå norske aviser. Vi etterlyser ofte unge stemmer i den offentlege debatten, så ein skulle tru at dette blei tatt godt imot. Men nei. Jenta hadde feil hudfarge og feil religion, og ho var ikkje audmjuk nok. Som innvandrar og ung kvinne burde ho ikkje uttale seg utan først å takke for at ho fekk komme til vårt gjestfrie land.

Så braut helvete laus. Høgrepopulistiske aviser og nettstader frå Nettavisa, via Resett og Document.no til dei mørkaste krokane på internett kokte over av hat og aggresjon. Det er tydeleg vis ikkje måte på kva ulukker som kan ramme oss om vi lar slike folk sleppe till i samfunnsdebatten. Når dei naive idealistane på venstresida har vore dumme nok til å sleppe dei inn i landet vårt, så må vi i alle fall mobbe dei bort i frå rampelyset før kulturen vår blir trampa ned, er omkvedet.

Denne kampanjen mot den unge jenta er berre eit lite eksempel på kva dei høgrepopulistiske kreftene i Noreg driv med. Nettet og kommentarfelta flommar over av aggresjon og grove trugsmål mot  innvandrarar – spesielt muslimar og kvinner. Men det er ikkje kommentarfelta som har skapt denne hetsen. «Media» som Nettavisen, Resett og Document.no har spesialisert seg på redaksjonelle innlegg som legg opp til at kommentarfelta og sosiale media skal følgje opp dei halvkveda visene. Og denne «journalistikken» er i ferd med å diffundere inn i resten av media.

Det er legitimt å diskutere omfanget av innvandring. Men det som høgresida driv med, er noko heilt anna. Dei har ein bevisst strategi som skal skape frykt og konflikt. Høgrekrefter av ulik valør prøver å mane fram ein kulturkamp der dei «norske verdiane» er truga. Det skal få folk til å flokke seg om organisasjonane og partia på høgresida for å redde landet vårt frå dei nedbrytande kreftene som venstresida har lokka hit.

Den kulkturkampen som høgresida manar fram, er ei bevisst avsporing av samfunnsdebatten og ei tildekking av dei reelle motsettingane i samfunnet. Dei som slit med å klare seg økonomisk – enten dei er ateistar, muslimar eller kristne – har felles interesse av ein økonomisk politikk som fordeler arbeid og inntekt. Dei som ikkje klarer å komme inn på bustadmarknaden – enten dei er født her eller har komme hit – har felles interesse av ein rettferdig bustadpolitikk. Motkreftene er marknadsliberalistane og kapitaleigarane som tar ein stadig større del av verdiskapinga.

Den verdien som er truga, er vår samfunnsmodell med moderate forskjellar, lågt konfliktnivå og trepartsamarbeidet i arbeidslivet. Men den er truga av den økonomiske politikken og hatretorikken til høgresida, ikkje av våre nye landsmenn.

 

 

Legg igjen en kommentar

Publisert i Fredagskommentaren, Innvandring og integrering, Journalistikk

Merket med , , , , , , , ,

Faktasjekk til erstatning for journalistikk?

Posted on 2017-07-08 | Legg igjen en kommentar

Faktasjekk er ikkje noko nytt i norske media. Bergens Tidende og Aftenposten har lenge sjekka om politikarane har dekning for sine påstandar. Men no har det dukka opp ein nyskapning i denne sjangeren. Dei dominerande mediehusa har gått saman om ei stor nysatsing. Dei skulle ta fake news ved rota før fenomenet fekk fotfeste her på berget. Men er det det vi har fått?

Faktisk.no debuterte med ei rekke faktasjekkar som skil seg lite frå det avisredaksjonar har produsert tidlegare. Men når dommarane representerer ei samling av dei tyngste nasjonale media, er det ekstra viktig at dei evnar å skilje mellom politiske vurderingar og uomtvistelege fakta. Eit sentralt problemet så langt er at faktasjekkarane synast å ha ein altfor  vid definisjon av kva som kan faktasjekkast. Det kan lett bli vurderingar og finsikting av spissformuleringar. Vi kan lett elske fram politisk «korrekt» retorikk med «presise» definisjonar og ei rekke atterhald som gjer språket flatt og lite forståeleg for dei som ikkje er ekspertar. Men min forskarbakgrunn har eg nok ein tendens til å bruke slikt språk, menb eg er ikkje sikker på at det alltid er det som kommuniserer best.

Ein del av det som har blitt faktasjekka, er påstandar som ikkje alltid har ein eintydig fasit. Det er knapt noko eintydig svar på om Oslo har nok sjukeheimsplassar, for å ta eit eksempel. Slike påstandar har media alltid gripe fatt i med redaksjonell omtale eller  med meir djuptpløyande artiklar som går grundig inn i problematikken. Det er langt den beste måten å bidra til ein opplyst og truverdig debatt. Terningkast bringar debatten lite framover.

Skal faktisk.no gå inn i påstandar som ekspertar stridast om og bli ei form for overdommarar i den politiske debatten? Kva med påstandar om forhold som gjeld aukande forskjellar og effekten om eigedomsskatt. Kan ei gruppe journalistar setje karakter på utsegner som dei mest påleste ekspertane ikkje er i stand til å bli sande om?

Eg har ofte blitt forbanna over at media og politiske motstandarar vrir og vrenger på realitetane, men eg er ikkje sikker på at vi løyser dette med å faktasjekke ting som har i seg element av vurdering, og som krev eit sett av føresetnader for å kunne trekke ein konklusjon. Faktasjekk kan vere vel og bra og må gjerne bli ein del av den offentlege samtalen. Men når ein lagar ei gruppe nasjonale overdommarar, så set det spesielt store krav. Og vi ventar med spenning på den nyskapande satsinga for å knekke fake news.

 

Alf Holmelid

Legg igjen en kommentar

Publisert i Journalistikk

Merket med , , , ,