Category Archives: Fordelingspolitikk

Julemiddagen kan bli dyr neste år

Posted on 2022-01-11 | Legg igjen en kommentar

Frå nyttår endrar energiselskapa nettleiga. Omlegginga som dei fleste slit med å få oversikt over, har gått under radaren og skapt lite debatt i ein situasjon med ekstreme kraftprisar. Nettleiga skal no bestemmast av maksimal effekt i tillegg til energiforbruk. Den TIMEN i månaden du brukar mest straum, bestemmer storleiken på effektleddet i nettleiga for HEILE MÅNADEN. 

Dersom du har middagsselskap og brukar meir straum enn vanleg ein time, så må du ikkje berre betale for det ekstra energiforbruket. Du kan også få eit påslag i nettleiga den månaden på eit par hundre kroner eller meir, avhengig av kor mykje ekstra straum du brukar den timen. Julemiddagen kan bli dyr om du passerer eit par trinn på denne effektstigen. 

Det er lett å forstå intensjonen med den nye tariffen. Det er i stor grad maksimal effekt som bestemmer behovet for utbygging av nettet. Derfor ønskjer nettselskapa å motivere folk til å unngå toppar i forbruket. Men slike insentivordningar har også ein fordelingseffekt som vi må ta på alvor. Straumkundar som har god råd og er interessert i teknologi, kan investere i utstyr som hjelper til med å tilpasse forbruket til tariffane. Dei som slit med økonomien og har nok med å klare rekningane frå dag til dag, må ta kostnadene. 

I vårt marknadsbaserte tenkesett skal det meste ordnast med prismekanismar som ofte har negativ fordelingseffekt. Dei fleste aktørar, også dei som er i offentleg eigde, fråskriv seg ansvaret for fordelingseffekten av dei vala dei gjer. Isolert sett kan ei insentivordning har moderat negativ fordelingseffekt, men summen kan bli tyngande for mange. Det er grenser for kor mykje som kan kompenserast med progressiv skatt og velferdstiltak. Resultatet kan bli aukande forskjellar og sosial uro. Kanskje det er på tide å søkje å unngå dei negative fordelingseffektane i staden for å prøve kompensere for dei.

Eg er heller ikkje sikker på at den totale kapasiteten i nettet blir vesentleg betre av at folk skrur av varmeomnane når dei skal koke middag. Det som skaper utfordring for nettet, er vel primært lading av elbil. Det burde ein sjå på meir eksplisitt og ikkje lage generelle ordningar med utilsikta konsekvensar.

Alf Holmelid

Innlegget stod på trykk i papirutgåva av Dagsavisen 17. desember

Legg igjen en kommentar

Publisert i Fordelingspolitikk, Næring og miljø

Merket med , , ,

Rettferdig grøn omstilling

Posted on 2021-10-16 | Legg igjen en kommentar

Tida er i ferd med å gå i frå oss dersom vi skal klare å ta vare på klimaet for våre barn og barnebarn. Vi har prata og somla så lenge at vi no må setje i verk kraftige tiltak for å nå klimamåla våre. Samtidig har vi fått ein diskusjon om korleis vi skal sikre rettferdig fordeling av fordelar og ulemper ved klimatiltak. I utgangspunktet er det brei semje om at vi må få til ei rettferdig grøn omstilling. Men vi slit med å komme fram til korleis det skal gjerast i praksis. Det er lettare å peike på problem med foreslåtte klimatiltak enn å presentere realistiske alternativ. Korleis kjem vi ut av denne handlingslamminga før det er for seint?

Avgifter som skal stimulere til miljøvennleg forbruk og bidra til å redusere utslepp av klimagassar, er omstridt. Flate avgifter råkar alle likt og får dermed ein usosial profil. Dette er dei fleste samde om. Det store spørsmålet er om det er mogeleg å kompensere for dette, eller om det finst andre alternativ som har betre fordelingsprofil og like god klimaeffekt. Skal vi nå klimamåla, må vi utvikle ein klimapolitikk som er effektiv og solidarisk.

Flate avgifter er ikkje noko nytt her i landet. Meirverdiavgifta er ei flat avgift som har til formål å skaffe inntekter til statskassa. Vi har også avgifter som skal påverke vanane til folk. Tobakksavgift og sukkeravgift er eksempel på slike avgifter.  Det har alltid vore kritikk av fordelingseffekten av flate avgifter. Men kritikken har blitt møtt med at vi tar vare på fordelingspolitikken gjennom det progressive skattesystemet og ved å satse på velferdsgode som gratis skole og helse.

I forbindelse med innføring av klimaavgifter, spesielt dei som er knytte til bil, har vi fått ein fornya debatt om den negativ fordelingseffekten av flate avgifter. Det kan ha mange årsaker. Dette er avgifter som kjem på toppen av dei vi har frå før, og dei er lett synlege i vår kvardag. Folk likar ikkje at ei god sak som miljø skal ha negative effektar. I tillegg får vi eit samanfall i standpunkt mellom dei som er i mot klimatiltak,og dei som er genuint opptatt av fordeling.

Miljørørsla bør helse debatten om fordeling og klima velkommen. Ingen ting er betre enn om klimadebatten kan bidra til å løfte fordelingsdebatten. Det treng vi i eit samfunn der forskjellane stadig aukar. Men miljørørsla må komme på offensiven med konkrete forslag som folk har tillit til. I motsett fall vil klimaskeptikarane overta arenaen med sin skepsis til alle former for klimatiltak.

Dersom vi skal klare å få til ei rettferdig omstilling, så må vi ha ein basis med kraftig omfordeling gjennom skattesystemet kombinert med gode velferdstilbod. Dei som meiner alvor med rettferdig grøn omstilling, må derfor kjempe for ein meir omfordelande skattepolitikk og meir midlar til velferd. Men eg trur ikkje det er tilstrekkeleg. 

Det er nok mogeleg å erstatte enkelte avgifter med reguleringar, og vi kan leite etter løysingar som reduserer dei sosiale ulempene. Men eg trur ikkje vi kjem i mål utan å gå nye vegar. Vi må ha ei sterkare kopling mellom klimatiltaka og fordelingspolitikken for å sikre folkeleg støtte til nødvendig omstilling. Samtidig må vi ha eit system som ikkje tar bort insentiva til å legge om i miljøvenleg retning. 

Grøn folkebonus er ei slik løysing. Systemet går ut på at ein del av inntektene frå klimaavgifter blir tilbakebetalt direkte til dei som har låge inntekter. Ordninga kan utformast på mange måtar. Det er blant anna mogeleg å ta geografiske omsyn dersom det er gode grunnar for det. Poenget er at vi tar vare på formålet med klimaavgiftene samtidig som vi bygger inn ein god fordelingseffekt.

Folkebonus er ein variant av Karbonskatt til fordeling som blei lansert i USA for over ti år sidan, og som har vore diskutert i mange land. Eg har tidlegare tenkt at dette er ei ordning som passar best i USA og andre land der dei i utgangspunktet har ein svak fordelingspolitikk. Her i landet har vi system for omfordeling om politikarane vil. Men etter å ha sett korleis klimadebatten utviklar seg, har eg komme til at klima og fordeling må koplast sterkare saman også her i landet. Dessutan vil klimatiltaka etter kvart bli så omfattande at dei ikkje kan haldast utanfor fordelingspolitikken.

Skal vi nå klimamåla før det er for seint, så må vi ha ein offensiv fordelingspolitikk. Vi treng ein meir omfordelande skattepolitikk og ein grøn folkebonus eller liknandeordningar med direkte kopling mellom fordeling og klima. Det kan mobilisere brei støtte til grøn omstilling og krav om at ein ikkje avviser nødvendige klimatiltak utan å presentere alternativ.

Alf Holmelid

Innlegget står på trykk i Fædrelandsvennen i dag

Legg igjen en kommentar

Publisert i Fordelingspolitikk, Næring og miljø

Merket med , , , , , , ,

Stopp lausarbeidarsamfunnet

Posted on 2018-04-28 | Legg igjen en kommentar

Det er snart 1. mai der vi skal feire dei resultata som fagrørsla og arbeidarrørsla har oppnådd. Eit ordna arbeidsliv og små forskjellar mellom folk har stått sentralt i den faglege kampen. Det er ikkje tilfeldig at desse verdiane står sterkast i dei landa der vi har ei sterk fagrørsle. Men no er liberalisering av lovverket og sosial dumping i ferd med å rasere det ordna arbeidslivet også her i landet.

Fast arbeid har vore grunnsteinen i norsk arbeidsliv. Men no ser vi at innleige av arbeidskraft er i ferd med å bli det normale i mange bransjar. I byggebransjen er snart alle arbeidarane på byggeplassen innleigde. Ei kartlegging i regi av Fellesforbundet på ein del byggeplassar viste at 40% av 3000 arbeidstakarar var innleigde, og 85% av innleigeforholda  var ulovlege. Førebels er det verst i Oslo-området, men det forplantar seg utover til heile landet. Vi er i ferd med å få tilbake eit lausarbeidarregime som bli nedkjempa for eit par generasjonar sidan.

Lausarbeidarsamfunnet er også eit trugsmål mot kvalitet og fagleg utvikling. Vi treng ikkje gå lenger enn til skandalen med reinseanlegget på Odderøya i Kristiansand for å finne eksempel på kva innleige fører til. Politikarane snakkar med store ord om at vi treng fleire fagarbeidarar. Men kva er det vi tilbyr dei? Det er stor mangel på læreplassar, og det er nesten berre bemanningsbyrå som lyser ut stillingar som fagarbeidarar.

Byrådet i Oslo har gått til kamp for eit seriøst arbeidsliv. Dei har innført strenge reglar for offentleg innkjøp, den såkalla Oslomodellen. 50% av arbeidet skal utførast av fagarbeidarar med fagbrev, og 10% av arbeidstimane skal utførast av lærlingar. Det skal i all hovudsak brukast fast tilsette, alle innleigde arbeidarar skal garanterast tariffløn, og all bruk av bemanningsbyrå skal godkjennast skriftleg. Oslomodellen stiller også krav om at det maksimalt kan vere ein underleverandør. Vi har mange skrekkeksempel på kor lett det er å miste kontrollen med underleverandørar i fleire ledd.

SV fremma nyleg ein interpellasjon i bystyret i Kristiansand der ordførar Harald Furre blei utfordra til å vurdere å innføre Oslomodellen i kommunen. Forslaget fekk diverre ikkje støtte frå Furre og resten av det blåblå fleirtalet i første omgang. Men vi kan ikkje slå oss til ro med det, dersom vi skal hindre at det utviklar seg eit useriøst og til dels kriminelt arbeidsliv. SV vil jobb vidare for å få gjennomslag for Oslomodellen både i Kristiansand og andre kommunar i Agder. Vi oppmodar derfor alle til å bruke 1. mai til å markere kampen mot bemanningsbyrå og sosial dumping.

Alf

Legg igjen en kommentar

Publisert i Fagleg politikk, Fordelingspolitikk

Merket med , , ,

Det nye klassesamfunnet skaper høgrepopulisme

Posted on 2018-03-22 | 1 kommentar

forskjellarDen ytterleggåande høgrepopulismen har mange framtoningar. Men felles er at den spelar på rasisme, framandfrykt og forsvar av «nasjonale verdiar». Det florerer med konspirasjonsteoriar om hemmelege alliansar som har til formål å knekke oss og vår kultur med masseinnvandring. Dei største fiendane er dei naive politikarane som ikkje ser dette, og som fortener å bli stempla som landssvikarar. Du skal ikkje leite lenge før du finn slike haldningar på nettet, og synspunkta bryt seg gradvis veg inn i den offentlege samtalen.

Høgrepopulistiske parti av ulik valør har stor framgang i dei fleste demokratiske land, og mange av dei leflar med rasistiske og fascistiske synspunkt. Men det er liten grunn til å tru at alle som støttar opp om slike parti, står for desse ekstreme standpunkta. Kva er det då som får folk til å stemme på dei høgrepopulistiske partia?

Vi har over tid sett to tydelege trendar i dei vestlege landa. Folk kjenner stadig sterkare på at det blir større avstand mellom veljarane og dei som styrer. Makta og beslutningane blir flytta lenger bort, og kontakten med dei som må leve med konsekvensane, er fullstendig borte. I tillegg har det utvikla seg eit sjikt av folk med makt og innflytelse  – eit sjikt som har meir til felles med likesinna i andre land, enn med folk flest i det landet dei kjem i frå.

Den andre sterke trenden er frustrasjon over at velstanden blir ujamt fordelt. Vi har hatt økonomisk vekst, og forskjellane mellom land har blitt redusert. Men forskjellane internt i landa har auka. Marknadsliberalismen har skapt ein nytt klassesamfunn med utrygge og lågt betalte jobbar. Fagrørsla som kjempar for fordeling og solidaritet, er på vikande front.

Kombinasjonen av desse to trendane skaper grobotn for høgrepopulisme. Folk som kjenner seg neglisjerte og urettvist behandla av makteliten, ropar på nye løysingar og sterke leiarar som kan rydde opp og stengje grensene mot alt som trugar.

Kva er venstresida sitt svar på denne utviklinga? Er løysinga å legge seg tettare opp til høgrepopulistane og deira syn på kva som trugar samfunnet? Eg trur ikkje det. Eller rettare sagt, eg er overtydd om at det er ein farleg veg å slå inn på. Vi må blankpusse våre eigne ideal og vår eigen samfunnskritikk. Høgrepopulistane går til angrep på det dei kallar kultureliten, men dei snakkar lite om det reelle problemet – den globale kapitalmakta.

Venstresida må skjerpe kampen mot dei internasjonale kapitalkreftene og den offensive marknadsliberalismen som har skapt det nye klassesamfunnet. Vi kan ikkje leve med eit lausarbeidarsamfunn og eit arbeidsliv der dei seriøse aktørane blir pressa ut. Vi kan heller ikkje leve med at store globale konsern kan vri seg unna å betale skatt. Når politikarane toar sine hender og klagar på at dei ikkje har verkemiddel til å stoppe denne utviklinga, er det ikkje rart at folk blir forbanna og vil prøve noko nytt.

I staden for å temme den globale kapitalismen og ta tilbake den demokratiske styringa, så går utviklinga i motsett retning. Vi diskuterer i fullt alvor å inngå avtaler der globale konsern kan saksøkte nasjonalstatar og overstyre nasjonale parlament. Ikkje rart at folk lurer på kva politikarane held på med, når dei vil la kapitalkreftene styre over demokratiet og dei folkevalde. Her har sosialdemokratiske parti ofte svikta. Det er på tide å ta eit oppgjer med denne utviklinga dersom sosialdemokratiet skal ta tilbake noko av sin posisjon og bidra til ei sterk og offensiv venstreside som kan stå i mot høgrepopulismen.

Vi må ta den ideologiske kampen mot dei forskrudde verdiane til høgrepopulistane og møte dei med våre verdiar bygd på solidaritet og menneskeverd. Men minst like viktig er det å ta kampen mot utviklinga av eit nytt klassesamfunn. Taper vi den, kan vi tape kampen mot høgrepopulismen og i ytste konekvens tape demokratiet.

1 kommentar

Publisert i Fordelingspolitikk, Fredagskommentaren, Høgrepopulisme, Ideologi - idear - verdiar

Merket med , , , , ,

Kva er det med Kristiansand og skatteparadis?

Posted on 2017-07-23 | Legg igjen en kommentar

penger_jpg_imagelarge1Ein fondsforvaltar med kontor i skatteparadis skal setje Kristiansand på kartet med kunstinvesteringar, og det skrantande fotballaget i byen skal reddast av ein spelteknologiutviklar med hovudkontor i eit anna skatteparadis. Dei blir unisont klappa fram av politikarar, media og alt som betyr noko i byen. Det er ikkje opportunt stille spørsmål ved denne hyllesten av skatteparadis

Skatt er basisen for eit sivilisert samfunn, og skatt på eit rimeleg nordeuropeisk nivå er basisen for eit fungerande velferdssamfunn med universelle velferdsytingar som gratis skole og solidariske trygdesystem.

Skatteparadis er ein alvorleg trussel mot eit skattenivå som kan oppretthalde ein solidarisk velferdsstat. Dei tilbyr svært låg skatt for å trekke til seg hovudkontor for bedrifter. På kort sikt tener landet nokre kroner ekstra, men på lang sikt taper alle. Dersom andre land svarer med same mynt, forsvinn fordelane med skatteparadis, men samtidig undergrev vi finansieringa av velferdssamfunnet i stadig fleire land.

I Kristiansand er et total mangel på debatt om effekten av skatteparadis i jubelen over midlar til gode formål. All verdas etikkrådgivarar kan ikkje bortforklare at skatteparadis er med på å legge press på skattenivået og svekke det velferdssystemet vi er stolte av å ha skapt.

I staden for å hylle folk som satsar på skatteparadis, burde vi hylle norske lønstakarar som betaler sin skatt år ut og år inn. Det er vel dei som til slutt må ta den største rekninga både for kunstsiloen og Start også.

Alf

Legg igjen en kommentar

Publisert i Fordelingspolitikk, Internasjonale spørsmål, Stat - region - kommune - velferd

Merket med , , , , ,

Forskjellssamfunnet er her

Posted on 2016-09-18 | Legg igjen en kommentar

forskjellarModerate økonomiske og sosiale forskjellar har vore eit kjenneteikn for Noreg. Men no er det i ferd med å bli historie. Dei rike blir rikare, og vi får fleire fattige barnefamiliar. Det forskjellssamfunnet som vi har sett utvikle seg i mange land i Europa og i USA, er no i ferd med å slå rot også her i landet. Med større forskjellar følgjer mindre samfunnstillit, dårlegare livskvalitet og svakare produktivitet. Den stadig aukande konsentrasjonen av økonomisk makt, er også ei utfordring for demokratiet. Men trass i fine ord skortar det på den politiske viljen til å snu denne negative utviklinga.

Det manglar ikkje på dokumentasjon. Rikmannsklubben som set kvarandre stevne i Davos, har dokumentert at dei 85 rikaste personane i verda eig like mye som den fattigaste halvdelen. Ein sveitsisk bank har rekna ut at den rikaste prosenten av verdas befolkning eig over halvparten av verdiane i verda.  I Noreg disponerer den rikaste prosenten av befolkninga over 20% av all formue her i landet, og dagens regjering gjer sitt beste for å auke forskjellane. Kvar av dei 0,1% rikaste i Noreg fikk i statsbudsjettet for 2015 i gjennomsnitt 238 000 kroner i skattelette. Vanlege lønsmottakarar måtte klare seg med 2700 kroner.

Høgresida har klart å få gjennomslag for myten om at vi må akseptere større forskjellar for å få fart på økonomien.  Men det finst ikkje dokumentasjon for denne påstanden. Organisasjonen for økonomisk samarbeid og utvikling, OECD, seier tvert i mot at store forskjellar i eit land reduserer den økonomiske veksten. I ein rapport frå 2014 skriv OECD at økonomiske forskjellar verkar negativt på økonomisk vekst. Rapporten viser også at fordelingspolitikk ikkje er til hinder for vekst. I følge OECD hindrar store forskjellar økonomisk vekst blant anna ved å svekke sosial mobilitet og bidra negativt til samla utdanningsnivå i et samfunn.

No er heller ikkje økonomisk vekst de primære for å skape eit godt samfunn. I boka Ulikhetenes pris drøftar forfattarane  Richard Wilkinson og Kate Pickett kva som skaper god livskvalitet. Dei har samla eit omfattande materiale som viser at det er land med små forskjellar som kjem best ut. Fordeling er viktigare enn økonomisk vekst for livskvaliteten i eit land. Samfunn med små forskjellar har større samfunnstillit, større sosial mobilitet, lågare kriminalitet,  betre folkehelse og høgare levealder enn andre land. Vi manglar ikkje dokumentasjon på at små forskjellar er bra for eit samfunn, men like vel går utviklinga i feil retning. Det er ei utvikling vi må snu før forskjellssamfunnet bit seg fast også her i landet.

Skal vi komme forskjellane til livs, så må vi satse på å betre forholda for barnefamiliar. Det gjeld ikkje minst barnefamiliar med einslege forsørgjarar. Nesten ti prosent av norske barn lever i familiar med vedvarande låg inntekt. Det utgjer over nitti tusen barn, og talet er aukande. Sidan 2012 har det blitt femten tusen fleire barn som lever i fattige familiar. Auken er klart størst blant innvandrarfamiliar. Skal vi unngå å skape eit klassesamfunn her i landet, så er det på tide å få ein brei debatt om kva tiltak som må til for å betre situasjonen for barnefamiliar med låg inntekt.

Det regjeringsoppnemnde Fordelingsutvalet slo i 2009 eintydig fast at det rimeligaste og mest treffsikre tiltaket mot barnefattigdom er å auke barnetrygda. Dei store barnefamiliane har dårlegast råd. Derfor blir tiltaket endå meir treffsikkert med eit søskentillegg i barnetrygda. I tillegg bør vi halde barnetrygda utanfor ved utrekning av sosialhjelp. Mange har tatt til orde for å droppe barnetrygda fordi den også går til folk med god økonomi. Men dersom vi ønskjer å stramme inn økonomien til dei rike, så kan vi enkelt gjere det gjennom skattesystemet utan å ramme dei med dårleg råd. Og kvifor er det nettopp barnetrygda som blir møtt med denne kritikken? Det er få som klagar på at det er sløsing å la dei rike få glede av andre universelle ytingar som gratis skole for eksempel.

For å finansiere tiltak som kan redusere fattigdomen og dei aukande forskjellane i samfunnet, må vi legge om skattepolitikken og slutte å gi store skattelette til dei rike. Dei som har råd, må betale meir dersom vi skal skape eit samfunn med moderate forskjellar og god livskvalitet for alle. Kjente økonomar som Thomas Piketty er heilt tydelege på at vi bør auke formuesskatten for dei rikaste. I tillegg bør finansnæringa betale skatt som alle andre næringar. Det kan vi oppnå ved å innføre meirverdiavgift for finanstransaksjonar.

Både i USA og i mange land i Europa ser vi no ein gryande protest mot dei aukande sosiale forskjellane. Her i landet har vi framleis relativt moderate forskjellar. Men vi er på full fart inn i forskjellssamfunnet med dei negative konsekvensar det har for livskvalitet, produktivitet og folkestyre. Kampen mot forskjellssamfunnet bør derfor bli ein sentral del av den valkampen som vi no går inn i.

Alf Holmelid

Innlegget står på trykk i Fædrelandsvennen mandag 19. september

 

 

Legg igjen en kommentar

Publisert i Fordelingspolitikk, Uncategorized

Merket med , , , , , , ,

Solidaritet mot kynisme

Posted on 2015-12-27 | Legg igjen en kommentar

solidarity_by_matzekEtter finanskrisa er det mange som har stilt spørsmål ved tesen om at egoisme er den beste drivkrafta for økonomi og samfunnsutvikling. No prøver høgresida å slå tilbake med skyggeboksing mot «godhetstyrani» og «godhetsregime», underforstått at det står i motsetning til rasjonalitet og langsiktig tenking. Skal vi slå tilbake denne retorikken med røter i den høgrepopulistiske tea-party-bevegelsen i USA, må vi blankpusse venstresida sine tradisjonelle verdiar, solidaritet og rettferd.

Det er venstresida som har kjempa fram eit samfunn der folk ikkje er avhengig av milde gåver. Solidarisk kamp har skapt velferdsordningar som gjer at vi ikkje treng å stå med hatten i handa når uhellet er ute. Rettferdig fordeling er ikkje berre eit moralsk imperativ, det er ein langsiktig og effektiv strategi for å bygge eit berekraftig samfunn. Høgrepopulistane sin guru, forfattaren og filosofen Ayn Rand, var på si side motstandar av alle former for offentlege trygdeordningar og reguleringar. Svaret på kynismen til høgrepopulistar og andre som ha kasta seg på kampen mot «godhetstyraniet», er solidaritet, eit verdisett som foreinar rasjonalitet og trua på at vi med felles innsats kan skape ei betre verd.

For marknadsliberalistane på høgresida er individualisme og egoisme den sentrale drivkrafta i økonomien. Solidaritet er å hjelpe andre for å hjelpe seg sjølv og fellesskapet. Solidariske samfunn med gode velferdsordningar er ikkje irrasjonelle «godhetsregime». Solidaritet som ide og politisk handling har skapt gode effektive samfunn som no ser ut til å vere ein torn i auget på høgrepopulistane. Solidaritet og rettferdig fordeling er eit moralsk imperativ, ikkje moralisme.

Vi må og skal ikkje la høgrepopulistane trakke på vårt engasjement for medmenneskeleg omsorg. Men dersom vi skal utfordre det liberalistiske prosjekt deira, må vi blankpusse vårt solidariske verdigrunnlag.

Alf

 

Legg igjen en kommentar

Publisert i Fordelingspolitikk, Ideologi - idear - verdiar

Avslørande om toleranse

Posted on 2014-02-27 | 1 kommentar

IMAG0951Det kan stillast mange kritiske spørsmål ved verdien av sokalla omdømmemålingar. Men av og til avslører dei forhold som burde få oss til å skvette i godstolen. Når Kristiansandsregionen skårar dramatisk dårlegare enn andre regionar på toleranse, så bør det skape debatt og ikkje teiast i hel.

For nokre veker sidan deltok eg på eit seminar der årets omdømmemåling blei presentert for sentrale personar frå politikk og næringsliv. På mange område kom Kristiansandsregionen litt dårlegare ut enn andre regionar, men det var ikkje dramatiske avvik – med eitt unntak. Vi skårar klart dårlegare enn andre regionar på toleranse og openheit.

Resultatet var kanskje ikkje så overraskande, men det var den påfølgjande debatten. Det kom mange innspel om behov for samordning og framsnakking. No måtte vi bli flinkare til å snakke i kor til beste for regionen, blei det sagt. Og det er vel og bra. Men ingen kommenterte elefanten i rommet – botnresultatet for toleranse. Sjølv då eg utfordra forsamlinga på dette punktet, helt ein uforstyrra fram med å snakke om alle dei andre detaljane i omdømmebarometeret.

Det er legitimt å ha ulike syn på normer og toleranse. Men ein skaper ikkje eit raust samfunn ved å legge lokk på denne debatten. Derfor er det fortenestefult at Valerie Kubens set spørsmålet på dagsorden i sin kommentar her i avisa sist laurdag. Når Sørlandet er på den nasjonale dagsorden, så er det gjerne i samband med lite tolerante posisjonar som kamp mot den nye ekteskapslova. Kvifor har det blitt slik? Har vi svikta når vi ikkje har fått fram at Sørlandet er meir enn dette? Har vi for lenge tatt for gitt at desse haldningane vil dø ut av seg sjølv?

Valerie Kubens peikar på at det negative omdømmet er eit problem for rekrutteringa til eit framtidsretta næringsliv. Her har ho eit poeng. Det er på tide vi innser at det ikkje er nok med firefelts veg om vi skal utvikle næringslivet i landsdelen vår. Men først og fremst er toleranse eit moralsk imperativ og eit viktig fundament for å utvikle eit raust samfunn med livskvalitet for alle. Historia har vist oss at toleranse og openheit ikkje kjem av seg sjølv. Dette er verdiar mange har kjempa tappert for, og vi har eit ansvar for å vidareføre kampen.

Alf

Dette innlegget stor på trykk i fædrelandsvennen sist tirsdag.

1 kommentar

Publisert i Fordelingspolitikk, Stat - region - kommune - velferd

Merket med , , , ,

Fisken ligg til fellesskapet

Posted on 2013-10-24 | 1 kommentar

imageDei viltlevande marine ressursane ligg til fellesskapet i Noreg. Denne formuleringa er ikkje tatt frå SV sitt partiprogram. Det er paragraf to i havressurslova.

Sist Høgre hadde regjeringsmakt, prøvde dei å ta frå fellesskapet denne retten. Dei innførte fiskekvotar utan tidsavgrensing. Då dei raudgrøne kom til makta i 2005 blei dette gjort om. Kvoteretten blei tidsavgrensa til 25 år for etablert og 20 år for nye kvotrettar.

Ein representant for dei som miste sin evigvarande rett, gjekk til sak mot staten og vant fram i to rettsinstansar. Men i går kom det endelege svaret frå høgsterett i den sokalla Volstadsaka. Saksøkjaren nådde ikkke fram, og det inneber at vedtaket som den raudgrøne regjeringa gjorde, er lovleg og blir ståande.

Men no har Høgre på nytt fått regjeringsmakt. Spørsmålet er då om regjeringa kan og vil innføre evigvarande kvotar på nytt. Det er lite tvil om at dei ømskjer det om vi skal tru utsagn frå den nye fiskeriministeren. Men er dommen til hinder for det? Eg har berre kikka på domspremissane, og eg er ingen jurist. Men eg er ikkje overtydd om at dommen i seg sjølv er til hinder for å fatte eit nytt vedtak om evigvarande kvotar. Det kan synest som den har fokus på i kor stor grad omgjeringa var til skade for Volstad og i mindre grad på prinsippet om at fiskeressursane er fellesskapet sin eigedom, men som sagt har eg berre lest deler av premissane, så eg er open for andre vurderingar. Vi må også ha i bakhovudet at havressurslava kom etter at Volstad fekk sine kvoterettar.

Då må vi vurdere den politiske situasjonen. Vil regjerina prøve å innføre evigvarande kvotar på nytt, og er det mogeleg å gjere det på ein måte som ikkje kan gjerast om. For det første kan Stortinget som i saka om reservasjonsrett for lækjarar, be om å få saka til Stortinget. I ei så prinsipiell sak som dette, så er det heilt naturleg. Og då er det spørsmål om kvar partia står. Ut i frå mi erfaring i næringskomiteen, vil eg tvile på om KrF støttar Høgre her (med mindre det blir laga ein eller annan hestehandel). Venstre er eg derimot meir usikker på. Dei har jo flytta seg til høgre i næringspolitikken.

Som amatør på det juridiske området skal eg vere varsam, men eg har vanskeleg for å sjå at det kan lagast forskrifter eller lover som ikkje kan gjerast om. Den sentrale utfordringa er grunnlova sitt prinsipp om at dei ikkje skal ha tilbakeverkande kraft som er til skade for nokon. Men ein slik svingdørspolitikk vil vere til skade både for næringa for omdømme til det politiske leiarskapet. Så her er det mange spennande moment i den vidare prosessen.

Her finn du dommen.

http://www.domstol.no/no/Enkelt-domstol/-Norges-Hoyesterett/Avgjorelser/Siste-avgjorelser/Sporsmal-om-tidsubegrensete-strukturkvoter-er-i-strid-med-tilbakevirknforbud-i-Grunnloven–97-/

Alf

1 kommentar

Publisert i Demokrati og folkestyre, Fordelingspolitikk, Næring og miljø, Uncategorized

Merket med , , , ,

Kommersialisering eller trygg velferd

Posted on 2013-07-28 | 6 kommentarer

Eldreomsorg_smallNyleg fekk vi skremmande opplysningar frå det høgrestyret Sverige. Det private utdanningskonsernet John Bauer var konkurs og 7.000 elevar gjekk ei usikker framtid i møte. Litt seinare fekk vi vite at den kommersielle selskapet Sensia la ned seks helsestasjonar og 32.000 pasientar miste tilbodet sitt. I følgje Aftenposten er 40.000 personar ramma av konkurs og avvikling av skolar og velferdstenester som er satt ut til kommersielle konsern. Den konservative leiinga i Stockholm har tatt sjølvkritikk og er i ferd med å legge om sin politikk.

Dette er noko av bakgrunnen for at SV vil vidareutvikle gode offentlege tenestetilbod framfor å satse på kommersielle aktørar. Kommersialisering vil føre til at kommunen må bygge opp eit omfattande byråkrati for kontroll, men erfaringane frå Sverige viser at det like vel kan gå galt.  Det siste Høgre gjorde før dei miste regjeringsmakt var å godkjenne fleire John Bauer-skolar blant anna i Vest-Agder. Dersom godkjenninga hadde blitt ståande, så hadde vi sitte med skjegget i postkassa i dag.

SV er også opptatt av å legge til rette for at ideelle organisasjonar kan bli ein viktig del av tenestetilbodet. Barne- likestillings- og inkluderingsdepartementet som er leia av ein SV-statsråd har innført fleire tiltak som styrker dei ideelle aktørane sin posisjon. Den kommersialiseringa som Høgre legg opp til, vil derimot skvise ut ideelle aktørar.

Førstekandidat for Høgre, Ingunn Foss, går i eit innlegg i Farsund avis til angrep på SV sitt engasjement for ein sterk offentleg sektor. Ho er som sine partifellar i Sverige opptatt av å sleppe kommersielle aktørar til. SV trur ikkje dette er vegen å gå. Vi vil satse på å styrke det offentlege velferdstilbodet og samarbeide med ideelle aktørar for aktuelle omsorgsoppgåver. Ingun Foss hevdar at reglar for utbytte i skole og omsorg er overstyring av det kommunale sjølvstyret. Men Høgre har sagt at dei vil gå inn for utbytteavgrensing i skolesektoren, så her er argumentasjonen lite prinsipiell.

SV er opptatt av at dei skattepengane som vi brukar til omsorg og skole, skal gå til å utvikle trygge og gode tenester og ikkje til kontrollbyråkrati og skatteparadis. Vi vil sikre handlingsfridomen til kommunane og hindre at store kommersielle aktørar får ein marknadsposisjon som set kommunane i ein tvangssituasjon.

Alf

6 kommentarer

Publisert i Demokrati og folkestyre, Fordelingspolitikk

Merket med , , , , , , , ,